اجرای فونداسیون، گامی بنیادین در فرآیند ساخت هر سازه، به ویژه سوله‌های صنعتی و کشاورزی است. استحکام، پایداری و دوام کل سازه، به طور مستقیم به کیفیت و اجرای صحیح فونداسیون بستگی دارد. اما در کنار مسائل فنی، هزینه‌های ساخت فونداسیون نیز برای کارفرمایان بسیار مهم است. قیمت اجرای فونداسیون سوله، بسته به مشخصات فنی پروژه و ابعاد سازه، متغیر است، اما می‌توان هزینه اجرای یک فونداسیون نواری استاندارد را در سال 1404، به ازای هر متر مربع از زیربنای سوله، در بازه حدودی 550000 تومان تا 950000 تومان در نظر گرفت. این اختلاف قیمت، ناشی از عواملی چون نوع خاک، ابعاد سوله و وزن سازه است. در ادامه این مقاله به بررسی بیشتر این عوامل و راهکارهایی برای بهینه‌سازی هزینه‌های ساخت فونداسیون می‌پردازیم.
برآورد هزینه اجرای فونداسیون سوله در سال 1404
برای به دست آوردن یک برآورد دقیق از هزینه‌های ساخت فونداسیون، باید هزینه مراحل مختلف اجرای فونداسیون را به صورت جداگانه بررسی کنیم. این مراحل شامل خاکبرداری، آرماتوربندی، قالب‌بندی و بتن‌ریزی است.
هزینه خاکبرداری و آماده‌سازی بستر: این هزینه به حجم عملیات خاکی و نوع ماشین‌آلات مورد استفاده بستگی دارد. در سال 1404، هزینه خاکبرداری و تسطیح اولیه به ازای هر متر مکعب، بسته به سختی زمین، بین 80000 تا 150000 تومان است. پس از خاک برداری، یک لایه بتن مگر (بتن نظافت) با عیار 150 کیلوگرم سیمان بر متر مکعب و ضخامت 10 سانتی‌متر اجرا می‌شود که هزینه‌ای حدود 70000 تومان به ازای هر متر مربع از سطح فونداسیون دارد.
هزینه آرماتوربندی (میلگرد): این بخش یکی از اصلی‌ترین و پرهزینه‌ترین قسمت‌های فونداسیون است. وزن میلگرد مصرفی بر اساس محاسبات مهندس سازه و با توجه به ابعاد سوله، فاصله قاب‌ها و ظرفیت باربری خاک، تعیین می‌شود. به طور متوسط، برای یک فونداسیون سوله استاندارد، بین 25 تا 45 کیلوگرم میلگرد در هر متر مکعب بتن نیاز است. با در نظر گرفتن قیمت هر کیلوگرم میلگرد به همراه هزینه اجرای آرماتوربندی (شامل خم، برش و بستن) که در حدود 40000 تا 45000 تومان است، هزینه این بخش مشخص می‌شود. برای مثال، یک فونداسیون با 100 متر مکعب حجم بتن و میانگین 35 کیلوگرم آرماتور در هر متر مکعب، به 3500 کیلوگرم میلگرد نیاز دارد که هزینه‌ای بالغ بر 150 میلیون تومان خواهد داشت.
هزینه قالب‌بندی: برای شکل‌دهی به بتن فونداسیون از قالب‌های چوبی، فلزی یا آجری استفاده می‌شود. قالب‌بندی با آجر به دلیل هزینه پایین‌تر، برای فونداسیون‌های نواری رایج است. هزینه اجرای دیوارک آجری به عنوان قالب، حدود 120000 تومان ، به ازای هر متر طول است. هزینه اجاره قالب‌های فلزی یا چوبی نیز به ازای هر متر مربع از سطح قالب، بین 150000 تا 250000 تومان برآورد می‌شود.
هزینه بتن: حجم بتن مورد نیاز، مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر هزینه ساخت فونداسیون است. قیمت هر متر مکعب بتن آماده با عیار 350 (رده مقاومتی C25) که برای فونداسیون سوله استاندارد است، در سال 1404 با احتساب هزینه حمل و پمپاژ، در حدود 1600000 تا 1900000 تومان است. بنابراین، برای فونداسیون یک سوله 1000 متر مربعی که حدود 120 متر مکعب بتن نیاز دارد، هزینه بتن به تنهایی نزدیک به 200 میلیون تومان خواهد بود.
با جمع‌بندی این چهار مولفه اصلی، می‌توانید به یک برآورد دقیق از قیمت نهایی اجرای فونداسیون دست یابید. همان طور که اشاره شد، قیمت اجرای فونداسیون، به شدت به مشخصات فنی نقشه اجرایی پروژه بستگی دارد.
چگونه اجرای فونداسیون سوله را اقتصادی‌تر انجام دهیم؟
کاهش هزینه‌های اجرای فونداسیون، نباید به قیمت کاهش کیفیت و ایمنی پروژه، تمام شود. با به کارگیری راهکارهای اصولی و مهندسی، می‌توان به شکل قابل توجهی هزینه‌ها را مدیریت کرد. این راهکارها عبارتند از:
1-آزمایش خاک: مهم‌ترین گام برای اقتصادی کردن فونداسیون، انجام مطالعات ژئوتکنیک یا همان آزمایش خاک است. مهندس طراح با شناخت دقیق از ظرفیت باربری خاک، می‌تواند ابعاد و عمق فونداسیون و همچنین میزان آرماتور مصرفی را به بهینه‌ترین حالت ممکن برساند. طراحی بیش از حد محافظه‌کارانه (Over-design) به دلیل عدم شناخت از مشخصات خاک، منجر به افزایش حجم بتن و میلگرد مصرفی و در نتیجه بالا رفتن هزینه‌ها می‌شود.
2-انتخاب نوع فونداسیون مناسب: برای سوله‌های سبک با دهانه‌های کوچک و در زمین‌های با مقاومت مناسب، می‌توان از فونداسیون‌های منفرد (پای ستون‌ها) به جای فونداسیون نواری سراسری استفاده کرد. این کار، حجم عملیات خاکی، قالب‌بندی و بتن‌ریزی را به شدت کاهش می‌دهد. البته، این تصمیم باید حتماً توسط مهندس محاسب تایید شود.
3- مدیریت خرید و تامین مصالح: خرید میلگرد و سیمان به صورت عمده و مستقیم از کارخانه یا تامین‌کنندگان اصلی، باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود. همچنین، برنامه‌ریزی دقیق برای سفارش بتن آماده، از اتلاف آن جلوگیری می‌کند. هماهنگی با بچینگ برای ارسال به موقع و به اندازه بتن نیز از پرداخت هزینه‌های اضافی برای پمپ و توقف کار جلوگیری می‌کند.
4- استفاده از پیمانکاران محلی و متخصص: به کارگیری پیمانکاران اجرایی که در نزدیکی محل پروژه مستقر هستند، هزینه‌های حمل و نقل تجهیزات و اسکان نیروی کار را کاهش می‌دهد. همچنین انتخاب تیمی که به صورت تخصصی در زمینه اجرای فونداسیون سوله فعالیت می‌کند، نه تنها سرعت کار را بالا می‌برد، بلکه با کاهش خطاهای اجرایی، از هدررفت منابع جلوگیری می‌کند.
در نهایت، اجرای فونداسیون بخشی پرهزینه از فرآیند ساخت و ساز است، اما شالوده اصلی پایداری سازه محسوب می‌شود. انجام آزمایش خاک برای دستیابی به طراحی بهینه و جلوگیری از ابعاد بیش از حد محافظه‌کارانه، انتخاب نوع فونداسیون متناسب با سازه و شرایط زمین و مدیریت صحیح زنجیره تامین مصالح، راهکارهایی هستند که می‌توانند ده‌ها میلیون تومان صرفه‌جویی ایجاد کنند، بدون آنکه ذره‌ای از استحکام و ایمنی نهایی سازه کاسته شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، با کارشناسان پایا فولاد پردیس تماس بگیرید.
